Maar als je maar 50% van de voorstellingen kan spelen, kom je dan niet in de financiële problemen?
‘Het is voor een kleine organisatie als die van mij heel ingewikkeld om onder deze omstandigheden binnen de oorspronkelijke begroting te blijven, maar we worden gelukkig gesteund door coulance van de subsidiegevers. Dat is een hele positieve ervaring, dat alle fondsen ons tegemoet zijn gekomen met een flexibele houding ten opzichte van de verplichtingen die we naar hen hadden. Bovendien is het bij kleine-zaalvoorstellingen zo dat voorstellingen spelen eerder geld kost dan dat het geld oplevert vanwege de lage uitkoopsommen die theaters kunnen bieden, dus wat dat betreft slaan de weggevallen voorstellingen niet meteen een gat in de begroting.’
Hoe denk je nu na over je nieuwe voorstelling Zwarte lente?
‘De repetities van Zwarte Lente staan pas gepland voor eind augustus, maar we moesten het hele project opnieuw bedenken op de maat van de anderhalvemetersamenleving: iedere bespreking, iedere kostuumpassing en iedere mise-en-scène. Ik ben gewoon door mijn script gegaan en heb regie-aanwijzingen aangepast en verwijderd. Ik laat ze er wel in staan, maar doorgestreept, als een soort spoor van een andere tijd.
De situatie heeft de artistieke urgentie van het project wel vergroot. Zwarte Lente is een voorstelling over liefdesverdriet en ecologische rampen met als idee dat we gedwongen afscheid moeten nemen van de natuur alsof we in een break-up zitten, het idee is dat je de relatie mens-natuur met een liefdesrelatie kunt vergelijken. Wat we zien met de coronacrisis is dat veel wetenschappers zeggen dat de pandemie oftewel versneld oftewel veroorzaakt is door het vernietigen van natuurgebieden en menselijk ingrijpen in de natuur. Voor mij is de relatie mens-natuur daarmee een van de meest urgente thema’s van deze tijd.
Die extra urgentie heeft het wel veranderd: het heeft me uitgedaagd om het liefdesverdriet nog alomvattender te maken, zowel in inhoud als in vorm. Oorspronkelijk werkte ik al met vervuiling als denkbeeld, maar nu probeer ik ook in beeld, geluid en tekst die verontreiniging te vatten, het aantasten van een structuur, net zoals een virus dat doet, een soort desintegratie. Ik denk dat dat wel resoneert met wat we nu beleven, dat de bekende indeling van de wereld uit elkaar valt. Ik denk dat het een belangrijke stap is om dat te omarmen, dat we niet als mensen met geweld die helderheid moeten willen herstellen, niet terug moeten willen naar de controledrift van de status quo maar een nieuwe relatie zoeken waarin ook chaos en onzekerheid een plek kunnen krijgen.’
Ben je ook anders na gaan denken over je artistieke praktijk an sich?
‘Op de lange termijn zet de crisis me wel aan het denken over de kwetsbaarheid van mijn vak als jonge maker met een kleine organisatie. Misschien gaat het wel zo werken dat de grote organisaties nog groter gaan worden en de kleine makers verdwijnen. Ik moet bedenken hoe ik door kan gaan zonder steeds in de overlevingsstand te moeten werken. Het precaire van deze situatie versnelt het denken daarover.
Ook denk ik na over wat voor kunst ik eigenlijk kan en wil maken. Het gaat nog heel lang duren voor we weer theater voor een groot publiek kunnen spelen en ik was juist een stap aan het zetten richting de grote zaal. Vlakkevloertheater voelt even niet duurzaam: als je een hele nieuwe voorstelling maakt en die kun je vervolgens maar tien, vijftien keer spelen, dan verbrandt je creatieve energie. Ik wil werk maken dat langer meekan en ook kan evolueren. Het daagt me ook uit om breder dan de theatersector te kijken naar hoe ik werk kan neerzetten en waar het werk is. Kunnen voorstellingen ook een tweede leven krijgen als boek, installatie of online? Kan het werk op die manier sectoroverschrijdend worden, getransponeerd worden naar een andere maatschappelijke context?’
Meer informatie over Espen Hjort vind je op zijn website.
